Geniş ərazilərin topoqrafik
xəritəsi irimiqyaslı olduğu üçün bir neçə min vərəqdə tərtib olunur. Məsələn, qərbdən
şərqə 540 km, şimaldan cənuba 400 km uzanan uzanan Azərbaycan ərazisinin
1:10000 miqyaslı xəritəsini tərtib etmək üçün 54 x40 m olan kağız vərəqi lazımdır.
Belə böyük ölçüdə vərəq istehsalı və ondan istifadə qeyri-mümkün olduğu üçün topoqrafik
xəritələr ayrı-ayrı vərəqələr şəklində tərtib olunur. Hər bir vərəq meridian və
paralellərlə haşiyələnən standart əraziləri (trapesiyaları) əhatə edir. Belə vərəqələri
yan-yana düzmək və tez tapmaq üçün onların nömrələnməsi xüsusi əhəmiyyətə malikdir.
1:1000000 miqyaslı xəritə tərtib etmək üçün Yer səthi 40-dən
bir çəkilmiş paralellərlə sıralara və 60-dən bir çəkilmiş meridianlarla
sütunları bölünür. Sıralar ekvatordan qütblərə tərəf latın əlifbasının baş hərfləri
ilə, sütunlar isə 1800 meridiandan başlayaravq şərqə doğru 1-dən 60-a
qədər ərəb rəqəmləri ilə nömrələnir. Beləliklə, 1800 meridiandan şərqdə
1-ci, qərbdə isə 60-cı, Qrinviç meridianından şərqdə 31-ci, qərbdə isə 30-cu sütun
yerləşir. 156-cı şəkildə görünür ki, sıra və sütunlar kəsişərək ölçüsü 40x60
olan trapesiyalar əmələ gətirir. Trapesiyalar sıra və sütunların kəsişməsindən əmələ
gəldiyi üçün onların Adı da (nomenklaturası da) sıra və sütunların işarəsindən əmələ
gəlir. Məsələn, 156-ci şəkildə göstərilən trapesiyanın nomenklaturası K-40-dir.
Bütün dünya dövlətləri tərəfindən ölçüsü
olan trapesiyaların hər
birini 1:1000000 miqyaslı xəritənin hər vərəqində təsvir etmək qərara alınmışdır.
Ona görə ölçüsü
olan trapeslərə milyonluq trapesiya, həmin
trapesiyaların (xəritə vərəqələrinin) nomenklaturasına isə beynəlxalq nomenklatura
deyilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder